اذا مات العالم ...
درج شده در وبلاگ «روایت فجر» - ۲/۹/۱۳۸۵
نمی دانم همیشه این گونه بوده است یا در سال های اخیر؟ اما مدت هاست که حوزه ی علمیه جایگزینی برای علمای بزرگی که دار فانی را وداع می گویند، معرفی نکرده است. شاید معنای ثلمه ی جبران ناپذیر نیز همین باشد. بر شیعیان و حق جویان فرض است که در کنار عزا و تجلیل از مقام بزرگانی همچون مرحوم آیت الله العظمی تبریزی، با مطالعه و دقت در شرح حال و نوع سلوک ایشان، برای زندگی خود توشه برگیرند و راه به گونه ای بروند که مورد رضایت حضرت حق باشد و در نهایت به نزدیکی به پروردگار – تا حد امکان – منجر شود. در ادامه شرح حال معظم له را می خوانید:
آیت الله تبریزی از مراجع تقلید و از برجسته ترین اساتید حوزه علمیه قم بودند که در طول دهها سال، جمع کثیری از فضلا و طلاب علوم دینی از تحقیقات علمی این فقیه عالیقدر بهره مند گشتند، تقوا و پارسایی این مرد بزرگ در کنار خلق و خوی مردمی که با شاگردان خود داشتند ایشان را محبوب ساخته بود، آیت الله تبریزی در سن 80 سالگی دار فانی را وداع گفت. به گزارش خبرگزاری مهر آیت الله میرزا جواد تبریزی در سال 1305 شمسى در شهرستان تبریز در میان خانواده اى مذهبى چشم به جهان گشودند. تحصیلات علوم جدید تا پایان سال دوم دبیرستان را در همان شهر به آخر رساندند. ایشان به خاطر برخوردارى از هوش و استعداد سرشار، از همان زمان طفولیت، مورد توجه خاص اطرافیان قرار گرفت به طورى که هنگام تحصیل مدیران و معلمان وى، تعجب می کردند و اعتقاد داشتند که ایشان از نظر درک مطالب، از استعداد بالایى برخوردار است به همین جهت، همواره او را براى رسیدن به حرفه اى خاص مورد تشویق و تحسین قرار می دادند. اما معظم له به خاطر علاقه زیاد به مکتب غنى اهل بیت (ع) و روحانیت شیعه، تصمیم گرفت تا در این مسیر مقدس وارد شود. لذا پس از سپرى کردن تحصیلات جدید، با شوق فراوان و علی رغم مخالفت اطرافیان، به مدرسه طالبیه تبریز روى آورد و در سال 1323 در سن 18 سالگى تحصیل علوم دینى را آغاز نمود و طى چهار سال، مقدمات و مقدارى از دروس سطح را در شهر تبریز به پایان رساند.
عزیمت به حوزه علمیه قم: استاد معظم، آیت الله تبریزى در سال 1327 شمسى شهر تبریز را ترک و وارد حوزه علمیه قم شد. ایشان در قم دوره سطح را به پایان برده و در اوج شکوفایى علم و فقاهت و غناى حوزه وارد درس خارج اساتیدى چون مرحوم آیت الله العظمى سید محمد حجت و مرحوم آیت الله العظمى بروجردى شدند و همزمان با آن مشغول تدریس کتب سطح نیز گردیدند. این افاده و استفاده 5 سال یعنى تا سال 1332 شمسى طول کشید. در طول این مدت، 4 سال نزد آیت الله رضى زنوزى تبریزى مرحوم آیت الله العظمى بروجردى در فقه و اصول بهره لازم را بردند و موفقیت ایشان تا جایى بود که استادشان مرحوم بروجردى (قدس سره) ایشان را به عنوان ممتحن طلاب حوزه انتخاب کردند. معظم له در طول سالیان اولیه اقامت در قم بیشترین تدریس را در مسجد نور مقابل شیخان داشتند که طلاب و فضلای بسیارى از محضر درسشان فیض می بردند.
عزیمت به نجف اشرف: آیت الله تبریزی علاقه وافرى به ادامه درس و بحث، آن هم از منبع پر فیض علوى (ع) و جوار مرقد مطهر امیر مؤمنان على (ع) داشتند. یکى از آرزوهاى ایشان این بود که به نجف اشرف عزیمت نمایند اما به خاطر فقدان امکانات و وجود مشکلات، آرزویى دور به نظر می رسید ولى ایشان آنچنان عاشق این سفر بود که از هر فرصتى براى تحقق این خواسته استفاده می کرد .
معظم له روزى در محضر علما و بعضى از مراجع وقت آن زمان در قم نشسته بودند که بحثى علمى پیش ی و تنها کسى که به خوبى از عهده جواب برآمدند ایشان بودند که باعث خوشحالى جمع می شود و از ذکاوت و هوش ایشان متعجب می گردند. در این میان شخص تاجرى (حاج یعقوب ایپکچى) که فردى متدین و علاقمند به روحانیت بوده است و در آن مجلس حضور داشته، بعد از اتمام جلسه از استاد می خواهد که قدرى صبر کند و سپس بعد از خلوت شدن مجلس با ایشان به صحبت می پردازد و از ایشان می خواهد تا اگر خواسته اى دارند بفرمایند تا برایشان انجام دهند، حضرت استاد پاسخ می دهند "من خیلى علاقه دارم براى ادامه درس و بحث به نجف بروم ولى به دلیل فقدان امکانات نمی توانم". آن شخص، امکانات و خرج سفر ایشان را فراهم می کند و آیت الله تبریزى بعد از گذشت 5 سال از حضور در حوزه علمیه مقدسه قم، در سال 1332 شمسى جهت ادامه تحصیلات به نجف اشرف عزیمت نموده به درس و بحث پرداختند.
استاد، در ابتداى ورود به نجف اشرف، حجره اى در مدرسه قوام السلطنه شیرازى تهیه کردند و مشغول تدریس مکاسب و کفایه در مسجد خضراء و عمران شدند و روز به روز بر وسعت حوزه درسیشان افزوده می گردید تا جایى که عده زیادى از فضلاء از محضر درس ایشان استفاده نمودند و با تقاضاى آنان، درس خارج استاد تشکیل و شاگردان خویش را از شجر پر ثمر فقه اهل بیت (ع) بهره مند گردانیدند.
آیت الله تبریزى را می توان یکى از شاگردان برجسته و مبرز مرحوم آیت الله خوئى (رحمه الله) دانست که همیشه مورد عنایت و توجه خاص استاد بودند و در اغلب جلسات علمى خصوصى استادشان نیز شرکت می نمودند و در بحثها و درسها با طرح اشکالات و مطرح کردن فروعات، بر بار علمى محفل می افزودند. ایت الله تبریزی طرف مشورت آیت الله خوئى (رحمه الله) بوده، از اصحاب استفتاء به شمار می رفتند و در سفرهایى مثل کوفه و کربلا نیز ملازم استادشان بودند. استاد علاوه بر تدریس و تحقیق در حوزه علمیه نجف، از امر تبلیغ احکام و مسائل دینى مردم نیز غافل نبودند و در ایام تبلیغى و فرصتهاى مناسب به نقاط مورد احتیاج می رفتند و به تبلیغ احکام الله می پرداختند و از آنجا که گفتارشان با عمل آمیخته بوده است این تلاشها، اثر بسیار مطلوبى را به جاى گذارده است که می توان گفت ناشى از اخلاق و روش برخورد ایشان با مردم است و می توان گفت ایشان موجب پایه گذارى تشیع در منطقه اى از کرکوک عراق بوده اند به طورى که اکثر مردم آن مناطق بواسطه آشنایى با ایشان به مکتب غنى اهل بیت (ع) روى آوردند .
عزیمت به ایران: آیت الله حاج شیخ جواد تبریزى پس از گذشت 23 سال حضور دائم و فعال و جدى در حوزه مقدس نجف اشرف و استفاده و افاده و تحقیق و تدریس و تبلیغ، سرانجام در سال 1355 شمسى به هنگام مراجعت از زیارت سید الشهداء حسین بن على (ع) به سمت نجف، توسط رژیم بعث عراق دستگیر و به ایران اعزام شدند. پس از ورود به ایران، مجدداً به حوزه علمیه قم مشرف و فعالیتهاى خود را از سر گرفتند . معظم له در طول سالیان تدریس، هزاران طلبه فاضل را به جامعه اسلامى تحویل داده اند و در طول این مدت حوزه درس ایشان یکى از شلوغترین حوزه هاى درسى بوده است .
روحیات و نکات برجسته اخلاقى: به اعتراف همگان، استاد داراى روحیات و نکاتى است درس آموز و جالب که هر طالبى را به خود جلب می کند و محبتش را در دل او می افکند.
علاقه و اشتیاق شدید به تحقیق و تدریس: علاقه و اشتیاق به تحقیق و تدریس یکى از ویژگیها و امتیازات ایشان جدیت و تلاش بی وقفه اى است که همگان را به تعجب وا می دارد. این خصیصه از بدو تحصیل در ایشان مشهود بوده است . اهل منزل بارها در دوران تحصیل و تدریس ایشان، مشاهده کرده اند که استاد شبانگاه به مطالعه پرداخته اند و با صداى مؤذن که اذان صبح را می گفته است سر از کتاب و قلم برداشته اند. هم دوره ای هاى معظم له می گویند: "همواره استاد در حال مطالعه بودند و هیچگاه در جلسات و مهمانیها شرکت نمی کردند بلکه وقتشان منحصراً صرف امور علمى می گشت، چه در نجف و چه قبل از آن که در قم و در حجره بودند." خود ایشان گاهى می فرمودند: "من چهل سال است که معناى تعطیلى را نفهمیده ام." این مرجع عالیقدر با وجود کهولت سن نیز حاضر نبودند لحظه اى را هدر دهند و تمام ساعات عمرشان وقف تلاش علمى کردند و این سیره ى تمام مدت حیاتشان می باشد. همانگونه که در نجف اشرف از رفتن به هر گونه مجلس و برنامه اى خوددارى می کردند و حتى بعد از درس چهارشنبه، گاهى تا شنبه از منزل بیرون نمی آمدند و مشغول نوشتن و تحقیق بودند. نظم، تواضع و فروتنى شدید، بی توجهى به ظواهر دنیوى و خضوع و خشوع در عبادت از دیگر خصوصیات اخلاقی برجسته آیت الله تبریزی است .
تألیفات: ارشاد الطالب (تعلیقه چهار جلدى بر مکاسب محرمه شیخ اعظم انصارى "ره")، اسس القضاء والشهادات، طبقات الرجال که بحث وسیع رجالى است، تکمله منهاج الصالحین و تعلیقه بر آن، رساله توضیح المسائل، مسائل منتخبه، مناسک حج، حاشیه عروة الوثقى، 9 حاشیه بر وسیله مرحوم آیت الله اصفهانى، فى علم الاصول، فى علم الفقه، شرح کفایة الاصول، صراط النجاة در 6 جلد، قصاص، التهذیب در احکام حج، الأنوار الالهیة فی المسائل العقائدیة، رساله احکام بانوان، رساله احکام نوجوانان و جوانان، استفتائات جدید.
